تاریخ :: دانش سبز

دانش سبز

یادگیری خرد و دانش ناب

۴ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «تاریخ» ثبت شده است

عصر دودویی

در بخش های اول و دوم و سوم تا جایی پیش رفتیم که هرمان هولریث از دستگاه دودویی برای اختراع خود استفاده کرد که با این کار نگاه بشر به این ایده باز شد.


همانطور که گفتیم سال 1854، «جورج بول» (George Boole) مفهومی منطقی موسوم به «جبر بولی» را پیشنهاد کرد؛ زیرمجموعه ای از علم جبر که در آن ورودی و خروجی عملیات منطقی تنها می توانستند دو مقدار داشته باشند: درست و غلط . البته این امکان هم وجود داشت که مقادیر صفر و یک به آنها اختصاص داد. این واقعیت که مدارهای رله ی دودویی (سوییچ های ساده ای که با جریان الکتریکی کنترل می شدند) را می توان در نقش «دروازه های کنترلی» برای انجام عملیات های بولی استفاده کرد، عموما به ریاضیدان و مهندس آمریکایی «کلود شانون» (Claude Shannon) نسبت داده می شود که پایان نامه ی دانشگاهی اش در سال 1937 ، تاثیر و نفوذ مهمی در این زمینه بر جای گذاشت.


کلود شانون


اصول نظری کار خیلی ساده بود. چیدمان صحیح رله ها می تواند خروجی ای تولید کند که با دو مقدار ورودی کنترل می شود. برای نمونه، یک دروازه ی «و» (AND) تنها در صورتی سیگنال را عبور می داد که جریانی الکتریکی در هر دو ورودی اش وجود داشت، اما برای تولید سیگنال خروجی در یک دروازه ی «یا» (OR) کافی بود تنها در یکی از ورودی ها جریان وجود داشته باشد. شبکه های متشکل از تعداد زیادی از این دروازه های منطقی قادر به انجام محاسبات بودند و عملیات های منطقی پیچیده را با سرعتی بالا روی مجموعه ای از ارقام دودویی انجام می دادند.

با وجود این همزمان افراد دیگری هم با ایده ی استفاده از رله ها برای ساخت کامپیوتر از راه رسیدند. در همان سال 1937 ، محققی به نام «جورج استیبیتز» (George Stibitz) که در مجموعه ی «آزمایشگاه های بل» در نیوجرسی آمریکا کار می کرد، شبکه ی منطقی ساده ای را با استفاده از مجموعه ای از رله و لامپ رشته ای روی میز آشپزخانه اش سرهم کرد. سال بعد، روسای استیبیتز در آزمایشگاه بل از او خواستند دستگاهش را به شکل یک دستگاه محاسباتی الکترومکانیکی کامل توسعه دهد. به این ترتیب، کامپیوتر «Complex Number» در ژانویه ی 1940 تکمیل شد که تا سال 1949 هم مشغول کار بود، اما از آن جا که قابل برنامه ریزی نبود، نمی توان آن را یک کامپیوتر واقعی دانست.


جورج استیبیتز


در همین زمان و در سوی دیگر اقیانوس اطلس، «کنراد زوس» (Conrad Zuse)، مهندس و علاقه مند علوم محاسباتی، مشغول کار روی مسئله ی مشابهی بود.

در سال 1938، زوس با بودجه ای محدود، یک ماشین محاسب دودویی به نام«Z1» ساخت که کاملا مکانیکی بود. طی چند سال بعد و با سرمایه گذاری ارتش آلمان، زوس ماشین «Z2» و در سال 1941 ماشین «Z3» را ساخت. دستگاه سوم به جای سوییچ های مکانیکی از رله های الکترومکانیکی استفاده می کرد و به مراتب قابل اعتمادتر بود. اما با اوج گیری جنگ جهانی دوم، اولویت های ارتش آلمان تغییر کرد و به همین دلیل با درخواست بودجه ی زوس برای جایگزینی رله های دستگاهش با لامپ های تمام الکترونیکی مخالفت کردند.


کنراد زوس


ادامه دارد...


منابع:

کتاب 6 نظریه ای که جهان را تغییر داد، اثر پل استراترن

کتاب آشنایی با آلن تورینگ، اثر پل استراترن

مجله دانستنیها شماره 182

۲۸ تیر ۹۶ ، ۱۰:۰۰ ۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰

جهان صفر و یک

در بخش اول و بخش دوم به کامپیوتر های مکانیکی پرداختیم. (برای انسجام متن و مفاهیم به بخش های پیش حتما رجوع کنید)
 دستگاه جدید بابیج، معماری درونی ماژولار داشت و از واحدهای مجزایی تشکیل می شد که محاسبات را انجام می دادند انجام می دادند و حافظه ی داخلی داشت که می توانست اعداد را ذخیره سازی و بازیابی کند. الگوریتم ساده ی این دستگاه را «آدا لاولیس» (Ada Lovelace) نوشته بود؛ دختر لرد بایرون و ریاضیدانی بااستعداد که بیشتر به عنوان نخستین برنامه نویس دنیا شناخته می شود.
همان طور که گفتیم متاسفانه بابیج پیش از آن که سال 1871 از دنیا برود، تنها موفق شد بخش هایی از موتور تحلیلی خود را بسازد. فرزندش هنری، نتوانست پشتیبانی مالی کافی برای ادامه ی کار پیدا کند و ایده های بابیج برای چندین دهه به فراموشی سپرده شد.

بابیج خصوصیات اساسی کامپیوترهای مدرن را تعیین کرده بود، ولی ماشین او یک ضعف مهم داشت. ماشین او بر اساس ریاضیات اعشاری کار می کرد. این مشکل توسط کارهای یک از معاصرانش به نام جورج بول حل شد. جورج بول که فرزند یک کفاش اهل لینکلن بود، در سال 1813 متولد شد. اگرچه او کاملا خودآموخته بود، چنان استعداد فکری از خود نشان داد که در کودکی به استادی ریاضیات در کالج کویینز منصوب شد.

جورج بول

در سال 1854 بول «پژوهش درباره قوانین اندیشه» را منتشر ساخت که اکنون به نام جبر بولی خوانده می شود. در این پژوهش بول می گفت که منطق شکلی از ریاضیات است تا فلسفه. منطق همانند هندسه، بر پایه ی قضایای ساده ای بنا شده است. و همانطور که حساب کارکردهای ساده ای نظیر جمع، تفریق، ضرب و تقسیم را دارد، منطق را نیز می توان به عملگرهای ساده ای نظیر «و» (AND) ، «یا» (OR) و «نه» (NOT) تقلیل داد. این عملگرها را می توان در یک دستگاه دودویی ( 0 و 1 ) به کار انداخت. (در حالی که دستگاه دهدهی از 10 رقم تشکیل شده است، دستگاه دودویی به همان تریق کار میکند اما فقط با 2 رقم). «درست» و «نادرست» منطق به صفر و یک در دستگاه دودویی تبدیل شده است. جبر دودویی هر قضیه منطقی را، به هر تعداد موضوعی هم که داشته باشد، به یک رشته علایم دوتایی تقلیل می دهد. این موضوع را می توان روی نوار کاغذی نشان داد که جبر دوتایی به یک تعداد سوراخ (و بدون سوراخ) تبدیل می شود. به این ترتیب تمامی «بحث» منطقی یا برنامه را به آسانی می توان به یک ماشین داد.
در دستگاه دودویی ماشین ها می توانستند دستورهای منطقی را بفهمند و ریاضیات آن ها با روشن/خاموش کردن سوییچ الکتریکی کاملا تطابق داده شد. در نتیجه دستگاه دودویی (یا بیت) سرانجام واحد اساسی در دستگاه های کامپیوتری شد.

اما تا این موقع پیشرفت های جداگانه بابیج و بول شناخته نشد. تا آن جایی که جهانیان می دانستند پیشرفت مهم بعدی توسط «هرمان هولریث» (Herman Hollerith) یک آماردان آمریکایی حاصل شد. هولریث یک «ماشین سرشماری» اختراع کرد که می توانست کارت هایی را که تا 288 سوراخ داشتند، بخواند و می توانست اطلاعات را در خود ذخیره کند. ماشین الکترومکانیکی او می توانست تا 80 کارت را در یک دقیقه بخواند. این کارت ها را می شد با سرعت بالا از یک «جدول بند» (Tabulator) الکترومغناطیسی عبور داد که در نقاطی که جریان از سوراخ ها رد می شد، پالس هایی الکتریکی را ثبت می کرد. سامانه ی کارآمد هولریث، روش کار با داده ها و پردازش آن ها را دگرگون کرد. هنگامی که این ماشین برای سرشماری سال 1890 در آمریکا به کار گرفته شد، توانست تمام اطلاعات را در ظرف شش هفته پردازش کند. (پردازش سرشماری قبلی در سال 1880 سه سال طول کشیده بود.) در سال 1896 هولریث وارد کارهای تجارتی شد و شرکت ماشین های تنظیم کننده را به راه انداخت که بعد به شرکت ماشین های تجارتی بین المللی (IBM) تبدیل شد.

هرمان هولریث

ویژگی ذاتی جدول بند هولریث که به شکل دو وضعیت ممکن «روشن» یا «خاموش» نمود پیدا می کرد، ایده ی باینری (دودویی) بود که معادل صفر و یک کامپیوتر های امروزی است. لایبنیتز نخستین کسی بود که مبنای اعداد دودویی را در اوخر قرن هفدهم میلادی بررسی کرد و متوجه شد استفاده از آن باعث تسهیل انجام محاسباتی خاص می شود.


ادامه دارد...

منابع
کتاب 6 نظریه ای که جهان را تغییر داد، اثر پل استراترن
کتاب آشنایی با آلن تورینگ، اثر پل استراترن
مجله دانستنیها شماره 182
۲۶ تیر ۹۶ ، ۱۹:۲۰ ۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰

پدر علم کامپیوتر

در بخش پیش تا اختراع مهم ماری ژاکارد پیش رفتیم. روش ژاکارد هنوز هم برای بافتن الگوهای پیچیده به کار می رود. ماشین های حساب مکانیکی پیچیده، مفهوم برنامه نویسی، تئوری اعداد حساب کردنی - یعنی عناصر اصلی کامپیوتر های مدرن - داشتند ظاهر می شدند. اما فقط یک نابغه تشخیص داد که چگونه این عناصر مجزا را می توان با همدیگر ترکیب کرد. « چارلز بابیج » را عموما پدر کامپیوتر می شناسند. مانند هر نابغه ای در زمینه های عملی، او بدجوری به معنی واقعی کلمه غیرعملی بود. اما اکتشافات و دستاورد های او یک قرن جلوتر از زمانش بود.

بابیج در سال 1791 متولد شد و ثروت فراوانی را به ارث برد. او که جوان مهربانی بود به سرعت استعدادی استثنایی در زمینه ی ریاضیات نشان داد. او به طور موفقیت آمیزی برای معرفی حساب لایب نیتز به بریتانیا فعالیت کرد.


چارلز بابیج


بابیج خود را متوجه مشکل دیگری کرد که دانشمندان بریتانیایی را به زحمت انداخته بود - یعنی اشتباه های مکرری که در چاپ جدول های ریاضی و ستاره شناسی به وفور دیده می شد. مثلا چاپ اول جدول های دریایی برای تعیین طول و عرض جغرافیایی در دریا حاوی بیش از هزار اشتباه بود.

بابیج اعتقاد داشت که برای حل مسئله ی جدول های اشتباه فقط یک پاسخ وجود دارد. لازم بود تا یک ماشین محاسبه بزرگ، چند منظوره و بدون خطا ساخته شود. بابیج پس از موفقیت در دریافت کمک از دولت بر آن شد تا «ماشین تفاضل شماره 1» مشهور خود را بسازد. این کار بسیار عظیم و بلندپروازانه ای بود. ماشین بابیج نه تنها قرار بود بتواند تا 20 رقم را محاسبه کند، بلکه قرار بود یک ررشته اعداد را هم حفظ کند و آن ها را جمع بزند. محاسبات ماشین به جمع زدن محدود می شد، زیرا از شیوه ی مجموع تفاضل ها استفاده می کرد. در این روش از چند جمله ای ها (فرمول های جبری که حاوی چندین عبارت هستند) و این واقعیت که دارای یک اختلاف ثابت هستند استفاده می شود. به عبارت ساده تر:

اگر:

f(x) =  2x + 1

x = 1   2   3   4  ...

f(x) = 3  5  7  9  ...

...  2  2  2  2=تفاضل

واضح است که استفاده از این روش در مورد محاسبات پیچیده آن قدر ها آسان نیست. اما در اینجا  یک تفاضل ثابت ممکن است در تفاضل بین تفاضل ها پیدا شود ( یا تفاوت بین تفاوت بین تفاوت ها ) . در بیشتر موارد اگر چندجمله ای عبارت xn  را داشته باشد، پیش از پیدا کردن اختلاف ثابت باید n بار تفاوت محاسبه شود. برای محاسبه یک چندجمله ای برای یک سری از مقادیر x ، چنانکه برای تشکیل یک جدول لازم است، برای یک ماشین بسیار آسان تر است تا تفاضل ثابت را جمع کند و با افزودن تفاضلی دیگر به عقب بازگردد _ تا این که وارد یک رشته عملیات ضرب کردن پیچیده شود. و عملیات لگاریتمی و مثلثاتی را، که به این ترتیب نیستند، می توان با تقریب نزدیکی به چند جمله ای های ساده تری کاهش داد.

« ماشین تفاضل شماره 1 » ( مانند ماشین حساب های پیش از آن ) از چرخ های دندانه داراستفاده می کرد و بر اساس سیستم دهدهی کار می کرد _ ولی ساختمان آن از لحاظ پیچیدگی بسیار پیشرفته تر از بقیه ی ماشین ها بود و یک رشته ابداعات در زمینه ی مهندسی مکانیک لازم داشت.

اما بابیج که در گذشته استاد تهیه ی چیز ها با امکانات کم بود، آماده این وظیفه بود. هم چنان که ماشین او بزرگتر می شد، او فکر های بهتری برای خصوصیات ابداعی ماشین پیدا می کرد و همچنان که پیش می رفت آن ها را در ماشین اعمال می کرد. «ماشین تفاضل شماره 1» در سال 1823 شروع شد، ولی هیچ تکمیل نشد. پس از 10 سال کار بابیج طرح اولیه خود را به ماشینی با 25000 قطعه افزایش داد (که فقط 12 هزار قطعه ی آن ساخته شده بود) و هزینه ی به 17470 پوند افزایش یافته بود (که در آن روزگار با این پول می شد که یک چند کشتی جنگی ساخت). بابیج مقدار زیادی از این مبلغ را از جیب خودش پرداخته بود، ولی دولت تصمیم گرفت تا این برنامه را متوقف کند. بهتر بود که در نیروی دریایی سرمایه گذاری کرد تا ماشینی که با ارقامی قرض ملی را افزایش می دهد که فقط خودش می تواند آن را محاسبه کند. با همه ی این مشکلات ، در سال 1827 بابیج فقط از بخش قابل استفاده ای از این ماشین (که فقط از 2000 قطعه درست شده بود) استفاده کرده بود که جدول های لگاریتمی از 1 تا 108000 را محاسبه می کرد. این بخش قابل استفاده از «ماشین تفاضل شماره 1» را عموما اولین ماشین حساب محسوب می کنند. اعداد به ماشین داده می شدند و پاسخ ها به شکل چاپ شده بیرون می آمدند (و بدین ترتیب احتمال خطای انسانی را از میان می بردند).


ماشین تفاضل


اما تا آنجایی که به بابیج مربوط می شد این تازه آغاز کار بود. در سال های 1830 او طرح «ماشین تفاضل شماره 2» را در سر داشت. این مفهوم پیشرفت قابل ملاحظه ای در تکنیک محاسبه بود. این اولین ماشین آنالیتیک می بود. ماشینی که کارکرد آن توسط یک برنامه ی خارج از آن کنترل می شد. بابیج از کارت های سوراخ دار ژاکارد برای کنترل مکانیسم یک ماشین آگاه بود و تصمیم گرفت از این شیوه در ماشین های خودش استفاده کند. این روش او را قادر می ساخت تا هرگونه کارهای محاسباتی را براساس دستورهایی انجام دهدکه توسط کارت های سوراخدار در ماشین گذاشته می شد. این ماشین همانند «ماشین تفاضل شماره 1» حافظه ای داشت که می توانست با این اعداد ضبط شده یک ردیف عملیات مختلف انجام دهد. بابیج خصوصیات اساسی کامپیوتر های مدرن را ابداع کرده بود.

هسته ی اصلی، که همه ی این خصوصیات به آن متصل می شد، قطعه ی مقاومت بود. این هسته شامل 1000 میله ی محوری و بیش از 50هزار چرخ دنده بود و می توانست با استفاده از دستگاه دهدهی اعداد 50 رقمی را محاسبه کند.

متاسفانه دولت انگلستان از تسلیم دربرابر چنین امکانات عظیمی خودداری کرد و با دومین کوشش جهت ورشکسته کردن خزانه ی دولت مخالفت کرد و ماشین تفضل شماره 2 ساخته نشد.

پس از درگذشت چارلز بابیج در سال 1871، طرح او برای ماشین تفاضل شماره 2 برای چندین سال فراموش شد. بعد ها هسته ی اولین موتور آنالیتیکی بر طبق نقشه ی اصلاح شده «ماشین تفاضل شماره 2» ساخته شده. این دستگاه باشکوه 3 تنی را اکنون با تمام عظمت آن می توان در موزه ی علوم لندن تماشا کرد. و کار هم میکند. ( هنگام آزمایش آن 25 مضرب عدد پی را تا 29 رقم اعشاری به آن دادند تا حساب کند _ کاری که 50000 چرخ دنده آن با کمال آسانی انجام دادند.)

ادامه دارد...

منابع:

کتاب 6 نظریه ای که جهان را تغییر داد، اثر پل استراترن

کتاب آشنایی با آلن تورینگ، اثر پل استراترن

۲۰ تیر ۹۶ ، ۱۲:۴۸ ۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰

رساله ای در باب تاریخ کامپیوتر

می توان گفت اختراع کامپیوتر یکی از بزرگترین دستاورد های تکنولوژیکی بشریت است. کامپیوتر را می توان در ردیف استفاده از آتش ، کشف چرخ، و کاربرد الکتریسیته دانست. این پیشرفت ها نیروهای طبیعی را مهار کرد اما کامپیوتر هوش را به کنترل در آورد.
در دنیای امروز، کامپیوترها چنان  در زندگی ما رسوخ کرده اند که وجود آنها را امری بدیهی می دانیم. اما قرن ها طول کشید تا مهندسان و ریاضیدانان توانستند دستگاه هایی بسازند که در نهایت سند شکست آلمان را در جنگ جهانی دوم امضا کردندو طلایه دار عصر نوین باشند.



ادامه مطلب...
۱۵ تیر ۹۶ ، ۱۳:۴۹ ۰ نظر موافقین ۰ مخالفین ۰